خانه شریفی ها، بنایی مدرن با ته مایه ای سنتی

خانه چرخان شریفی ها در منطقه ۳ تهران، یکی از قدیمی‌ترین مناطق شهر با پیشینه‌ای تاریخی (دروس)، طراحی شده است.

با وجود محدود بودن بر این ساختمان و عمق زیاد آن،دو محوری بودن نما توسط باز و بسته شدنش مانند خانه های قدیمی خصوصیاتی چون «زمستان نشین» و «تابستان نشین» را ارائه می دهد؛ در تابستان دارای حجمی باز، شفاف و تراس های عمیق و بزرگ است و در زمستان های تهران، حجمی بسته، بدون تراس و با حداقل بازشو طراحی شده است.

به نشانه ارادت به معماری و عمارت های قدیمی ایران پروژه،خانه شریفی ها نام گرفت و در جشنواره معماری جهان در بخش طراحی خانه نامزد دریافت جایزه شد.

معمار پروژه علیرضا تغابنی، معمار خوش اقبالی است که در این دوران ضد معمار و ضد معماری مشتری پیدا می کند که حاضر به سرمایه گذاری روی معماری باشد و در عین حال معماری را ابزار جلوه‌گری سرمایه‌اش نداند. با وجود هزینه ساخت قابل توجه آن، خانه شریفی‌ها را نمی‌توان نماینده معماری اشرافی دانست، چرا که معماری این بنا چه در داخل و چه در خارج چندان خودنمایی نمی‌کند و فضاسازی را ارجح بر نماسازی دانسته است.

خانه شریفی‌ها اگرچه آشکارا رنگ مدرنیسم دارد، اما تفاوت هایی نیز با سبک و سیاق مدرن دارد. با نگاهی به مقطع و خواستگاه ایده چرخش و توضیحات معمار باید خانه شریفی‌ها را ایرانی‌ترین کار تغابنی دانست.

انعطاف پذیری و عدم قطعیت را می توان مشخصه اصلی این پروژه برشمرد. با حرکت اتاق‌های چرخان، کیفیت فضاهای داخلی و فرم بیرونی بطور مداوم تغییر کرده و به باز و بسته شدن – درونگرا و برونگرا شدن – پروژه می‌انجامد. این تغییرات درفصول مختلف یا در سناریوهای عملکردی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

استخراج ایده اقلیمی خانه‌های سنتی و تبدیل آن به چرخش‌های نما جهت باز و بسته شدن نیز به خوبی کار می‌کند و عملی است. اما باید این نکته را در نظر داشت که در خانه‌های سنتی، تطابق اقلیمی به سبب تغییر موقعیت نسبت به خورشید صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال در زمستان با نورگیری از جنوب گرمای بیشتر و بالعکس، در تابستان با نورگیری از شمال سایه بیشتر انتخاب می‌شود.

هنگام بسته شدن نما در خانه شریفی‌ها نورگیری تقریبا به نورگیر سقفی محدود می‌شود. یعنی خانه شریفی‌ها برای همراهی اقلیمی زمستان و تابستان (خصوصیت ویژه خانه ایرانی) در عوض روش سنتی (تغییر جهت نورگیری) از روش تغییر اندازه‌ی نورگیری استفاده می‌کند.

خانه شریفی‌ها در ۷ طبقه طراحی شده است. طبقات زیرزمین به فعالیت‌های ورزشی و تفریحی، طبقه همکف به پارکینگ‌ها و واحد سرایداری، طبقات اول و دوم به عملکردهای عمومی خانواده و در نهایت طبقات سوم و چهارم به اتاق‌های خواب اختصاص داده شده‌اند.

فضاهای جمعی در خانه شریفی ها توفیق سایر قسمت‌ها را ندارد. منظور از فضاهای جمعی متفاوت از فضاهای عمومی است. فضاهای عمومی این خانه یعنی پارکینگ، تالار ورزش و استخر که در عین استقلال از یکپارچگی و جانمایی بسیار مناسبی برخوردار هستند. پلکان پل مانندی که در پارکینگ طراحی شده به نوعی اعلام کننده رسمی شروع خانه از طبقه اول است.

در مکان ساخت خانه شریفی ها از حد مجاز سه متر عقب نشینی شده است. این عقب نشینی به منظور قرار دادن آبنمایی شیشه ای است تا بتوان برای دو طبقه ورزشی و استخر واقع در زیرزمین، نورگیری شود. فضاهای ورزشی در مقطع بین دو حوضچه قرار گرفته اند که تلالو آنها توسط مجسمه های آیینه ای منعکس می شود.

نحوه ساخت سیستم چرخش این پروژه تکنیک پیچیده‌ای ندارد. این تکنولوژی هم اکنون در سن‌های گردان تئاترها و نمایشگاه‌های اتومبیل کاربرد دارد.

روزنامه دیلی میل تصاویر خانه شریفی ها با متن زیر به چاپ رسیده :

به نظر می رسد آینده دنیای خانه های مسکونی را در ایران یافته ایم. ساختمان شریفی ها از بسیاری جهات با یک ساختمان معمولی تفاوت دارد و فهرست ویژگی های این اثر مدرن معماری به اتاق های متحرکش ختم نمی شود.

خانه شریفی‌ها یکی از آثار مهم معاصر ما به شمار می آید که توسط نسل جدید معماری ایران طراحی شده. اثری که با شهرتش بار دیگر نگاه‌ها را به معماری معطوف کرد. توجه به اقلیم، بستر و همچنین میراث معماری ایرانی می‌تواند نویدبخش تجربیات بومی‌تری در این زمینه باشد. علیرضا تغابنی با خانه چرخان (به جهت وجه رسانه‌ای این بنا) شناخته شد. امید است نمونه‌های موفق دیگری مبتنی بر راهکارهای بومی از او و هم نسلانش شاهد باشیم.

طبقه همکف

طبقه اول

طبقه دوم

طبقه سوم

طبقه چهارم

طبقه اول زیر همکف

طبقه دوم زیر همکف